İç Anadolu bölgesinin küçük şehirlerinden biri olan Aksaray, bir zaman Niğde’ye bağlı bir ilçeydi. İl olmasının ardından fazla gelişim göstermese de Aksaray gezilecek yerler, küçük bir şehre göre oldukça tatmin edici düzeydedir.
400.000 kişilik nüfusu ile bölgenin küçük şehirleri arasında yer alan Aksaray, özellikle Ulu Camii, Selime Katedrali ve Ihlara Vadisi gibi alanları ile dikkat çekmektedir.
Yazı Başlıkları
Ihlara vadisi şehrin Güzelyurt ilçesinde bulunmaktadır. Vadi sadece Aksaray için değil Türkiye’de ki doğal güzellikler arasında da önemli bir konuma sahiptir. Toplamda 18 kilometrelik uzunluğa sahip olan Ihlara Vadisi, yer yer 200 metre genişliğe ve 150 metre derinliğe sahiptir.
Bu vadinin en önemli özelliklerinden biri, geçmiş tarihlerde insanların burayı yaşam merkezi olarak kullanmış olmalarıdır. Melendiz çayı bu vadi içerisinden akmakta olup, vadinin güzelliğine ayrı bir güzellik katmaktadır. Her ne kadar yeşil alan fazla olmasa da vadinin diğer özellikleri, muhteşem bir görüntünün ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu yüzden Ihlara Vadisi şehirde yerli turistlerin yanı sıra yabancı turistlerin de fazlaca ilgi gösterdiği popüler destinasyonlar arasındadır.
Ihlara vadisi ile birlikte Aksaray gezi rehberi listenizde yer verebileceğiniz alanlardan biri olarak, Sultanhan olarak öne çıkmaktadır. 1229 yılında inşa edilen tarihi han, Selçuklu hükümdarı Alâeddin Keykubat emri ile yaptırılmıştır.
Sonraki yıllarda ise genişletme çalışmaları yapılarak günümüzdeki halini alan Sultanhan, şehrin Sultanhanı kasabasında yer almaktadır. Özellikle giriş kısmı klasik Selçuklu mimarisinin taç mahal özelliklerini taşıyan tarihi yapı, bir yandan Sivas’ta bulunan gök medrese ile benzerlik göstermektedir. Kemer kısmının alt tarafında bulunan ve Arapça “Kudret Allah’ındır” yazan tarihi han içerisinde, farklı onlarca bölme bulunmaktadır.
Selçuklu döneminin en önemli eserlerinden biri olan eğri minareli camii, muhteşem süslemeleri ile dikkat çekmektedir. Minaresinin eğri olması ile bu isimle anılan caminin minaresi tuğla ile yapıldığı için, kızıl minareli cami olarak da bilinmektedir.
Şehir merkezinde yer alan tarihi cami 1221 ve 1236 yılları arasında inşa edilmiştir. Selçuklu hükümdarının talimatı ile yaptırılan caminin minaresinde horasan harcı ve kırmızı tuğlalar kullanılmıştır. Dörtgen plan üzerine inşa edilen caminin iç ve dış süslemeleri de ayrıca dikkat çekmektedir. Ancak bu camiyi daha ilgi çekici kılan tıpkı İtalya’daki Pisa Kulesi gibi, minaresinin eğik yapıda olmasıdır.
Aksaray gezilecek yerler listenize eklemenizi tavsiye edebileceğimiz yapılardan biri de Selime Katedrali ve peribacalarıdır. Hemen Ihlara Vadisi’nin bitiminde bulunan katedral, peri bacalarının insan eli ile oyulması sonucunda yapılmıştır. Bilindiği gibi Aksaray Kapadokya bölgesinde yer almaktadır. Doğal oluşumların oyulması sonucu yapılan katedral, 800 yıl öncesi olarak tarihlendirilmektedir.
Karamanoğlu Mehmet Bey Camii adıyla da bilinen Aksaray Ulu Camii, Selçuklu yapı sanatının şehirdeki eşsiz örneklerinden biridir. Caminin giriş kısmında bilindik Selçuklu süslemeleri, tüm muhteşem güzellikleri ile ziyaretçilerini karşılamaktadır.
Taç mahal kısmında birbirinden güzel süslemelere sahip kemer yapı, Selçuklunun inceliklerini fazlası ile yansıtmaktadır. Taç mahal kısmının yanı sıra caminin minber kısmında yine Selçuklu yapılarından görmeye alışık olduğumuz süslemeler bulunmaktadır.
1336 yılında yahşi bey talimatı ile yaptırılan tarihi Zinciriye Medresesi, tuğla ve kesme taş işçiliğinin muhteşem birleşimi ile inşa edilmiştir. Açık avlu planı üzerine yaptırılan medrese, Selçuklunun mimari geleneğini yaşatan önemli yapılar arasındadır. Zaman içerisinde çeşitli tadilat çalışmalarından geçen medrese, Aksaray gezi rehberi listelerinde sıklıkla yer almaktadır.
Kapalı hac planlı şeklinde 385 yılında inşa edilen Aziz Gregorius Kilisesi, Güzelyurt ilçesi sınırlarında il merkezinden 37 kilometre uzaklıktadır. Ahşap oymacılığı ile yapılan ve bu mimarinin en güzel örneklerinden birini taşıyan kilisenin, özellikle yabancı turistler tarafından fazlaca ilgi gördüğü bilinmektedir.
Yapım yılına dair kesin bir bilgi bulunmayan Yılanlı Kilisenin, 9 ile 12. Yüzyıl arasında yapıldığı tahmin edilmektedir. Tonoz taşları ile yaptırılan ve Yunan haçı planına göre inşa edilen yılanlı kilise, şehirde bulunan sembol yapılar arasındadır.
Kilisenin iç tavan ve duvarlarında, Hristiyan dünyası için önemli kabul edilen farklı unsurların tasvirleri yer almaktadır.
Şehirdeki en önemli Osmanlı eserlerinden biri olan Paşa Hamamı, Zinciriye Medresesi’nin hemen yanı başında yer almaktadır. Hamamın 1413 yılında inşa edildiği tahmin edilmektedir. Kare planlı odalara sahip olan tarihi yapının giriş kısmında, Osmanlı süslemelerinin yanı sıra Selçuklu motiflerini de görmek mümkündür.
Şehir merkezine 17 kilometrelik mesafede bulunan Çanlı Kilise, ilgi çekici özellikleri ve görsel zenginliği ile dikkat çekmektedir. Günümüze kadar kilisenin içerisinden birçok mumya çıkarılmıştır. Bu mumyaların bir kısmı müzelerde sergilenirken, bir kısmı ise döneminin günümüzdeki mirasçıları olan ülkelere teslim edilmiştir.
Her yörenin olduğu gibi Aksaray’ın da kendine özgü yöresel lezzetleri bulunmaktadır. Aksaray’a gittiğinizde özellikle şu lezzetleri mutlaka tatmanızı öneririz;
Sıkma: Çökelek peyniri ve tereyağının saçta yeni yapılmış yufka ile muhteşem buluşması olan sıkma, Aksaray’a özgü önemli lezzetlerden biridir. O yüzden kahvaltı salonlarında yoğun olarak ilgi görmektedir. Özellikle kahvaltılık ve atıştırmalık için şehre gittiğinizde, sıkma tercihleriniz arasında olmalıdır.
Mantarlı bulgur pilavı: Pilav genel olarak ülkemizin mutlak kültüründe baş tacı lezzetlerden biridir. Ancak bulgur pilavının Aksaray’a özgü şekilde yapılmış hali olan mantarlı bulgur pilavı, damaklarda eşsiz bir lezzet bırakmaktadır.
Aksaray tava: Şehrin mutfağına özgü olan en temel lezzetlerden biri olan Aksaray tava, et yemeği severlerin tercih edebileceği lezzetler arasında yer alıyor. Soğan, domates, et, biber ve tercihen sarımsakla yapılan Aksaray tava, genellikle pide fırınlarında veya restoranlarda yapılmaktadır. İçerisine kuyruk yağı eklenmesiyle daha tercih edilir bir lezzet haline gelmektedir.
Dolaz: Cevizli un helvası diyebileceğimiz dolaz, Aksaray’ın sevilen helvalarından biridir. Tereyağı ve süt karışımı ile yapılan bu helva lezzet olarak, oldukça ileri seviyededir.
Soğan dolması: Osmanlı’dan günümüze kadar gelen ve Aksaray’ın mutfak kültürüne katkı sunan soğan dolması, soğanın içi oyularak içerisine domates karıştırılmış kıymanın eklenmesi ile yapılmaktadır. Özellikle et ve soğan severler için alternatifsiz bir tercih olacağını söyleyebiliriz.
Sarığı burma: Tereyağı, ceviz ve fıstık gibi farklı bileşenlerden oluşan sarığı burma, Aksaray’ın şerbetli tatlıları arasında tercih edilen lezzetlerden biridir.